Tip 1 Diyabet Haberleri
WISCONSIN-MADISON ÜNİVERSİTESİ – Feyza Engin ve Ekibinin Yaptığı Bir Araştırma
Wisconsin Üniversitesi’nden Biyo Moleküler Kimya Profesörü Feyza Engin ve ekibi çok önemli bir çalışmaya imza attı. Çalışma raporu cell metabolism journal ‘da yayınlandı. Ekip, tip 1 diyabet fare modelinde bağışıklık tepkilerine ( otoimmün tepkileri ) neden olan bir genin silindiğinde , bağışıklık hücrelerinin insülin üreten hücrelere zarar vermediğini keşfetti.
Tip 1 diyabette , bağışıklık sisteminin T hücreleri insülin üreten beta hücrelerine yanlışlıkla saldırıyor. Uzmanlar, diyabetin gelişme riski olan çoğu hastayı anormal oto antikorları tespit eden kan testleriyle belirliyor , Ancak gerçekten hastalığı önleyecek bir tedavi bulunmuyor.
Ekip farelerde değiştirilmiş beta hücrelerini ve T hücrelerini bir yıl boyunca takip etti ve hücrelerde diyabete yol açacak herhangi bir hasar görmedi , Biyo Moleküler Kimya Profesörü Feyza Engin
Ekip, tip 1 diyabeti önlemeye yönelik yeni bir yaklaşımı öne sürmüştür.
Bağışıklık sistemi saldırmaya başlamadan önce farelerin beta hücrelerinde ” IRE1-alpha ” denilen bir gen siliniyor , ekip bunun hemen ardından hücreler ölür diye düşünüyor. Ama öyle olmuyor , bunun yerine hücreler, T hücrelerinin artık bir tehdit olarak algılamayacağı beta hücrelerin öncül hücreleri ( progenitörler ) haline geliyor. Bundan sonra da normal beta hücrelerine dönüşüyorlar.
Böylece insülin üreten olgun hücreler tek başlarına görev alıyor. T hücreleri de onlara saldırmayı bırakıyor.
işte detaylar ;
Yıllardır birçok bilimsel araştırma’da ER stresi ( Endoplazmik Retikulum Stresi ) ve UPR’nin ( katlanmamış protein cevabı ) diyabet gibi metabolik rahatsızlıklarda rol oynadığı biliniyor. Araştırma ekibi de çalışma’da insülin üreten beta hücrelerdeki genleri silerek , UPR üzerindeki düzenlemeyle hücrelerin bağışıklık saldırısından kaçmasını sağlamış. ve böylece özellikle yüksek T1D riski altında olanlarda diyabeti önleme yolundaki adımları atmış.
Bu yöntem tip 1 diyabetin ( şeker hastalığı )yanı sıra bağışıklık sisteminin vücudun kendi hücrelerini hedeflediği diğer hastalıkları da önlemenin yollarını önermekte.
Tip 1 diyabetlilerin vücudu , kanlarındaki şekerden enerji sağlamak için gerekli bir hormon olan insülini az üretiyor veya hiç üretmiyor. Hastalığın erken evresinde , T hücreleri denilen , bağışıklık sisteminin cephe hattı asker hücreleri , insülin üreten hücreleri yanlışlıkla bir tehdit olarak algılıyor ve onları öldürüyor , buda tamamen insülin yetersizliğine neden oluyor.
Çalışma, Wisconsin Üniversitesinden değerli bir türk bilim insanı Feyza Engin’e ait.
Wisconsin-madison üniversitesinde , Biyo Moleküler Kimya Profesörü ve çalışmanın başyazarı , Feyza Engin şu açıklamalarda bulundu.
” Mesele yüksek risk altında olan kişilerin tespit edilebilmesidir. Hastaların kan serumlarında antikorlar var , Dolayısıyla , doktorlar antikor seviyelerini belirleyerek yakın gelecekte kimlerde tip 1 diyabetin gelişeceğini kolayca tespit edebiliyorlar. Ancak klinisyenlerin burada yapacak fazla birşeyi yok , çünkü tip 1 diyabetin bir tedavisi bulunmuyor. ”
Laboratuvar ekibi ,immün saldırısı başlamadan hemen önce , farelerin vücudundaki beta hücrelerde , IRE1-alpha denilen bir geni sildiği zaman , hücreler artık normal beta hücresi gibi faaliyette bulunmuyormuş ( yani öncül hücrelerdir ) ve hücrelerde otoimmün tepkisine neden olup , T hücrelerin gelip , öldürmesi için sinyal veren genlerin ifadesinde ( yani genlerin ekspresyonu ) azalma olmuş. Bu sinyaller azaldığı için T hücreleri beta hücrelerini vücudda bir yabancı ya da bir problem olarak görmüyor dolayısıyla , onları öldürmüyormuş. Bu, duruma bağlı olarak T hücrelerinin diyabetojenik aktivitesinin değişmesiyle de alakalıymış.
Öncül hücrelere dönüşmelerinden sonra , tekrar olgun ve fonksiyonel beta hücrelerine dönüşmüşler.
Ekip şaşkınlık içerisinde genin silinmesinin ardından farede ilginç ve beklenmedik bir farklılık olduğunu görmüş. Çalışmanın yetkilisi , Feyza Engin ” Beta hücreleri yakında ölür diye düşündük. ama bunun aksine öğrencilerimiz, bize farenin kan şekeri seviyelerinin birkaç hafta süren ilk yükselişin ardından normale geldiğini söyledi. İnanamadım , şaşkınlıkla , bir kez daha bakıcam dedim. ”
Bu gen silinir silinmez , beta hücreleri değişim geçirmiş gibi görünüyordu. Olgun kimliklerini kaybetmiş , progenitör hücrelerin ( öncül hücreler ) özelliklerini sergiliyor ve insülinin yanında diğer hücre türlerinin hormonlarını ifade ediyorlardı.
Öncül hücrelere dönüşmelerinin oto-immün tehlikesinden önce gerçekleşmesi halinde karşılaştıkları T hücreleri onlara farklı şekilde davranıyordu.
Farelerin vücudunda öncül hücrelere dönüşme sırasında herhangi bir insülin üretimi olmamış birkaç hafta çok az geçici bir hiperglisemi ( yüksek kan şekeri ) yaşamışlar. Bu tehlikeli bir boyutta değilmiş. Ancak , sonra beta hücreleri işlerine geri dönüp , olması gerektiği gibi insülin üretmeye başlamış.
T hücrelerinin bu aktivite değişikliği devam etmiş ve hücreler takip edilen süre boyunca beta hücrelerine dokunmamışlar.
Çalışma yetkilileri bununla ilgili olarak şunları söylemiş ” Bunların güzel tarafı da bu oldu , tekrar beta hücresi haline gelmelerinden sonra bile , T hücreleri onlara dokunmuyor , bir yıl sonra halen diyabetojenik aktiviteleri bulunmuyordu. ”
Tip 1 diyabet için klinik çalışmalarda test edilen iki ilaç beta hücrelerinin stres cevabını hedefliyor — bunlara Prof. Feyza Enginin Harvard’da çalışırken etkisini farelerde keşfettiği bir ilaç da dahildir. Ekibin IRE1-alpha ile ilgili elde ettiği yeni bulgular, diyabet ilaçlarının kullanım şekline rehberlik edebilir veya yeni tedavilerin geliştirilmesine ( örneğin tip 1 diyabeti tedavi edecek veya önleyecek bir bileşen ) katkı sağlayabilir. Artrit , lupus ve multiple sclerosis gibi diğer otoimmün rahatsızlıklarda da benzer etkileri olabilir.
Biyo Moleküler Kimya Prof. Feyza Engin daha önce Harvard Üniversitesinde çalışmış ,burada hem tip 1 hem de tip 2 diyabete yol açan hücrelerdeki stres cevabını düzeltmek için kullanılabilecek doğal tauroursodeoxycholic asidini bulmuş.
Böyle değerli bir çalışmaya ülkemizden bir bilim insanının öncülük etmesi hepimizi çok gururlandırdı. Kendisine teşekkür eder. Çalışmalarında başarılar dileriz.
Feyza Engin Hakkında :
Daha önce yapılan çalışmalarda ER stresi ile otoimmün tepkisi arasındaki bağlantının otoreaktif hücreler tarafından bir antijen olarak tanınan hatalı katlanmış proteinler ile ilgisi olduğu öne sürülmüştü.
Prof Feyza Engin , lisansüstü eğitimini tamalamasının ardından doktora sonrası çalışmaları için Harvard Üniversitesi’nden Dr.Gökhan Hotamisligil’in ekibine katıldı ve Endoplazmik Retikulum Stresi ve katlanmamış protein cevabının hem farelerde hem de insanlarda β-hücresinin hayatta kalması için önemli bir rol oynadığını ve kimyasal şaperon uygulamasının diyabet öncesi evrede (prediyabet ) yapıldığında tip 1 diyabetli fare modellerinde diyabetin insidansını büyük ölçüde azaltabileceğini göstermişti.
Referanslar :
Feyza Engin , Hugo Lee , Yong-SyuLee , Quincy Harenda , Stefan Pietrzak , Hülya Z. Oktay , Sierra Schreiber , Yian Liao , Shreyash Sonthalia , Ashley E.Ciecko , Yi-Guang Chen Sunduz Keles , RupaSridharan , Beta Cell Dedifferentiation Induced by IRE1α Deletion Prevents Type 1 Diabetes, Cell Metabolism. 2020; DOI:https://doi.org/10.1016/. j.cmet.2020.03.002
Feyza Engin , ER stress and development of type 1 diabetes, Jan J Investig Med. 2016 , DOI:10.1097/JIM.0000000000000229.
Yararlanılan Diğer Kaynaklar :
https://www.news-medical.net/news/20200326/Removing-a-gene-prevents-Type-1-diabetes-in-mice-by-disguising-beta-cells.aspx.
https://www.fiercebiotech.com/research/preventing-type-1-diabetes-by-deleting-a-stress-response-gene https://sparkhealthmd.com/study-finds-a-new-way-to-prevent-type-1-diabetes/1109/
